COBRA VOOR HET ONTBIJT

Niet voor ons, maar wel voor de Awa. Een indianenstam in de deelstaat Maranhão, noorden van Brasil, waar Nynke en ik vijf dagen op bezoek geweest. En voor mij was dit een hoogtepunt van de afgelopen weken. Er waren er weer velen, maar even een blik werpen in een leven dat zo anders is als het onze, was toch wel heel bijzonder. Enkele herinneringen:
- De Awa kennen geen geld, althans ze weten inmiddels wat het is, maar doen er niks mee (hebben het ook niet). Er wordt onderling gedeeld en geruild. Wat een rijkheid!
- Door het contact met de maatschappij (ze zijn in 1973 voor het eerst door de blanken ontdekt), zijn er tuurlijk veel dingen veranderd. En zo wordt er ook een pijl en boog geruild voor een hippe zonnebril.
- De vrouwen, meiden eigenlijk (er wordt op jonge leeftijd getrouwd, zo rond je 13e, dus op je 16e heb je drie kinderen) lopen allemaal vrolijk met een aapje op hun hoofd en als het aapje honger heeft, dan krijgt het gewoon de borst. Eerst de baby, staand, liggend of zittend, daarna het aapje.
- Als we ‘s ochtends aankomen in het dorpje (het Cimi-huis is op ongeveer 1 kilometer afstand) wordt ons verteld wat er die nacht gejaagd is (of niet): cobra (die was al op), wild varken (dat duurt wel 48 uur voordat die mooi gegrild is), aap (luguber plaatje, maar wat is in feite het verschil met een kippevleugeltje?).
- Zelf gaan we een ochtend mee om bacuri te zoeken. Dat is één van de honderden vruchten die in de jungle groeien en waar wij nog nooit van gehoord hebben. Tjonge, Nynke en ik waren kapot van het wandelingetje en dan zeggen die Awa-meiden doodleuk: we kunnen echt niet langzamer lopen, dit is op zijn langzaamst. Ze springen door de jungle heen op hun blote voeten, over een boomstam de rivier over (even niet aan die hoogtevrees denken, Nynke) en klimmen gerust 30 meter tegen een steile boom op om te kijken of de copuaçu rijp is.
- Cimi heeft een alfabetisatie-project met de Awa. Ze spreken namelijk alleen een eigen taal, geen portugees, en die taal is nog nergens vastgelegd. Een hele klus en dat duurt ook nog wel even. Wij kwamen niet verder dan één woord: Kat’u. Wat je op heel veel momenten kunt gebruiken: Alles goed? Ja, goed. En Dank je wel.
- Het viel ons op dat veel kinderen slechte tanden hadden. Raar, want je kunt er geen snoepje of cola krijgen. De enige suikers die ze binnenkrijgen, zijn de natuurlijke suikers in bijvoorbeeld vruchten. En, goh dat waren we even vergeten… de suikers in de anti-biotica of alle andere medicijnen die ze door de komst van de blanken voorgeschreven krijgen (ipv preventieprojecten… Nynke zag al heel veel werk voor zich).
- En hoe groot moeten de mannen in Nederland wel niet zijn als een vrouw, Nynke, al zo hoog de lucht ingaat???
- Ik ben trouwens weer geslaagd voor een volgende Cimitest (de vorige was de ontruiming van het indianengebied in december), want ik heb heerlijk vier nachten in de hangmat doorgebracht. Overdwars gestrekt. Dat is de truc.
- Oh ja, en als de electriciteit uitvalt, bederft het vlees in de koelkast. Dus wat doen we? We hangen het vlees gewoon aan de wasdraad in de zon te drogen, tussen de bikini en de omslagdoek. Ongelooflijk hoe praktisch en creatief Rosane en Magdalena, mijn Cimi-collega’s, zijn. Nynke en ik waren ons volledig bewust van het feit dat wij het zonder hen niet overleefd zouden hebben, daar in de rimboe.
Mooie herinneringen en er zijn er nog veel meer. Ik koester ze en ben blij met deze rijkdom.

En dan nog al die andere hoogtepunten:
* Zowiezo het bezoek van Nynke en Jinke. Het blijft leuk om vrienden te mogen ontvangen in mijn eigen huisje hier in Brasilia. En het is nog leuker om te zien dat iedereen het hier zo fijn vindt. Niet alleen mijn huisje, maar vooral ook de warmte en de vrolijkheid van de Brazilianen. “Ze lullen gewoon gezellig door, ook al heb je duidelijk gemaakt dat je er niks van verstaat, maakt helemaal niks uit”, aldus Nynke en Jinke. En de dames hebben zich ook aan de eerste samba-pasjes gewaagd (en aan de bijbehorende cachaça).
* En dan natuurlijk carnaval in Sao Luiz. Met de trio-electricos (een geluidswagen met soms een band erbovenop en ongeveer 1000 mensen eromheen in dezelfde t-shirtjes, springend, lachend en volledig vergetend wat er nog meer is in het leven) en traditionele carnavalsbands met prachtige costuums en lekkere samba (of reggae). Nynke was Miss Universe, met Jinke wilde er toch zeker een stuk of vijf trouwen, en ik vertaalde alles voor de dames (en heb weer de nodige mobiele nummers verzameld, haha).
* Een tripje naar Lençois Maranhaenses, een enorm duinengebied, tegenwoordig een nationaal park. Ik was er in 2003 al ooit met Willeke geweest en had het toen tot mooiste plek van Brasil gebombardeerd. Het was wederom prachtig, maar de betere tijd is wel juni/juli (minder regen). En Nynke en Jinke hadden net een verkeerde garnaal te pakken gehad bij het eten. Gelukkig na een dagje weer over en Jinke kon haar geluk daarna niet op tijdens een boottochtje in de regen en de caipirinhas in de hangmat (met haar gedachten bij zoonlief Sibren).
* Nynke kan in Nederland een handel in kettingen gaan beginnen. Vooral die van indianen vielen erg bij haar in de smaak. En dan heeft ze nog maar een topje van de ijsberg gezien (gelukkig). Maar die sponsoring werd zeker gewaardeerd!

Het is weer eens een opsomming geworden, want er zijn teveel gebeurtenissen om er een verhaaltje over te schrijven (oh ja, ik heb ook Lula nog in levende lijve gezien). Op www.noticias.nl (column abraço van Geertje) staat trouwens nog een andere opsomming, zaken in Brasil die me na ruim anderhalf jaar nog steeds verbazen. Eentje daarvan kan ik jullie niet onthouden: een pilletje waarmee je een kater kan voorkomen. Of eigenlijk twee, eentje voordat je gaat drinken en eentje erna. Toen ik dit weekend bij vrienden eens vroeg hoe en wat, kreeg ik het advies dat je ze ook best alle twee van tevoren kunt nemen, voor het geval je die van daarna (net voor het slapen) gaat vergeten! Ze blijven ongelooflijk….

Liefs voor nu. De lente is voor jullie begonnen, warmte, licht en nieuw leven. Door de geboorte van Julie nog eens extra bevestigd! Geniet ervan.